BACH

​

augustus 2018

 

Om maar met de deur in huis te vallen: ik geloof niet in God- misschien omdat ik er ook nog nooit achter ben gekomen, over wat of wie mijn gelovige medemens het nu eigenlijk precies heeft. Dat zou het voor mij al een stuk overzichtelijker maken. Is het een onbenoembare oerkracht, of een oude man op een wolk, of iets daar tussen in? Is God voor iedereen hetzelfde? En zo niet, wordt het dan niet heel erg ingewikkeld? 

 

Dat van die oerkracht, daar kan ik me nog wel iets bij voorstellen. We weten nog zo weinig over de ons omringende wereld(en), dat het zo gek nog niet is om te denken dat er een alles overkoepelende kracht bestaat, die oorzaak en gevolg is van alles. Nou, als je dat God wilt noemen, beetje makkelijk, maar oké, daar wil ik nog in mee gaan. Geen flauw idee wat ik er verder aan zou moeten hebben, maar het besef dat je maar weinig voorstelt in relatie tot alles wat al is geweest en nog gaat komen lijkt me op zich nuttig en zou een hoop onheil kunnen voorkomen.

​

Maar een oordelende god, zo eentje die het ook nog eens op prijs stelt als je uit zijn naam allerlei on- of andersgelovigen op de meest afschuwelijke wijze in de pan hakt, overmeestert, onthoofdt, verbrandt, opensnijdt of omver rijdt? Die ook vindt dat vrouwen onherkenbaar bedekt over straat moeten, of genitaal verminkt behoren te worden? Dat kinderen misbruikt mogen worden door zijn iets te wellustige werknemers? Dat dieren kunnen worden gemarteld vanwege een of ander achterlijk offerfeest ter meerdere glorie van hemzelf? Het is een kleine greep uit de mogelijkheden, want het rijtje religieus geinspireerde misdaden is schier eindeloos. Dat gedoe komt al aardig dicht in de buurt van die rare oude man op die wolk met zorgwekkend sadistische neigingen en dat wil er bij mij al helemaal niet in. 

​

Helaas, het geloof en de daaruit voortvloeiende extremiteiten blijken niet uit te bannen. Het blijft een maatschappelijke factor van belang- hetzij uit machtspolitiek, hetzij uit religieus fanatisme. Is de ene godsdienst sociaal gezien eindelijk enigszins onschadelijk gemaakt, dan wordt de volgende al weer van harte welkom geheten om ons terug naar de middeleeuwen te katapulteren. Kijk, als iemand er door getroost of geholpen wordt, die meent dat een hogere macht het goed met ons voor heeft, mooi. Helpt het, dan helpt het. Vertrouwen dat het hier en nu niet alles is, maar dat ons na de dood een paradijs wacht, waar we iedereen die we liefhebben weer terugzien en waar we eeuwig gelukkig kunnen zijn- van mij mag het. Ik zou persoonlijk wel graag van te voren willen weten of die-en-die eikels, waarmee ik hier beneden niet overweg kon, er dan ook weer zijn.

​

Het echte kwaad geschiedt door de mensen die door religie op hol slaan, en door middel van en uit naam van die God, Allah of hoe ze allemaal ook mogen heten, anderen hun wil op leggen, manipuleren, bestelen, verminken, en doden. De grote zwakheid van religie is wat mij betreft dat de mensen er zo snel door worden gek gemaakt- je hoeft 'alleen maar' te geloven dat het zo is. Voor intelligente lieden toch een haast ondoenlijke opgave, lijkt me. En voor verstandelijk minder bedeelden kennelijk een prima excuus voor geweld. Iedereen die twijfelt of een andere mening is toegedaan, zit immers per definitie fout. 

 

Dat is gek genoeg ook meteen de grote kracht: het bestaan van God kan immers niet bewezen worden, en dat hoeft ook niet- dat is juist de essentie van geloven. Argumenten doen er volstrekt niet toe.  

 

Heeft religie dan helemaal niets positiefs opgeleverd? Jawel. Los van genoemde troost en houvast bijvoorbeeld prachtige muziek, indrukwekkende architectuur en lijvige boeken, om maar iets te noemen. Ik moet daar wel bij zeggen: al dat moois is in principe gemaakt om gelovigen gelovig te houden, het kudde-gevoel te versterken, en de onderdanigheid ten opzichte van die vermeende schepper (de facto: zijn vertegenwoordigers hier op aarde) te benadrukken. Vooruit, dat nemen we dan maar even op de koop toe, gebeurd is gebeurd. En eerlijk is eerlijk, als ik mij onderdompel in de Vlaams-Franse polyfonisten, of Bach, denk ik ook wel eens: ja, wij zijn slechts nietige schepsels die zich hier tijdelijk en zinloos druk lopen te maken over van alles en nog wat, overtuigd van onze belangrijkheid en ons gelijk. Maar er is iets veel groters, iets onbevattelijks, iets eeuwigs, waar je je alleen maar aan kunt overgeven. Deze muziek opent je hart. 

 

Godzijdank duurt zo’n werk echter nooit langer dan een uur of vier op ongemakkelijke kerkstoeltjes, en daarna weet je: morgen moet je als eenvoudige sterveling weer gewoon aan de bak, .

 

T